Ислом Нури
Китоблар
|
РАМАЗОН СУҲБАТЛАРИ
Муҳаммад ибн Солиҳ ал-Усаймин
Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм
Ўн иккинчи суҳбат: Қуръон тиловатининг иккинчи тури ҳақида
Азиз биродарлар! Бешинчи суҳбатимизда Қуръон тиловати икки турга бўлиниши ҳақида айтиб, улардан бир тури – лафзини тиловат қилиш ҳақида сўз юритган эдик. Қуръон тиловатининг иккинчи тури – унинг аҳкомларини тиловат қилиш, яъни хабарларини тасдиқлаш, ҳукмларига эргашиш, буйруқларини қилиш ва қайтариқларидан тийилиш маъносидаги тиловатдир. Қуръоннинг нозил қилинишидан кўзда тутилган энг катта ғоя ҳам тиловатнинг айни шу туридир. Аллоҳ таоло айтади: «(Эй Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам) ушбу Қуръон (барча одамлар) оятларини тафаккур қилишлари ва ақл эгалари эслатма-ибрат олишлари учун Биз сизга нозил қилган муборак Китобдир» (Сод: 29). Шунинг учун ҳам салафи солиҳларимиз Қуръонни ўрганишар, уни тасдиқлашар, ҳукмларини мустаҳкам ақида ва содиқ ишонч билан татбиқ қилишар эди. Абдурраҳмон ибн ас-Суламий раҳимаҳуллоҳ айтади: «Бизга Қуръон ўқитган Усмон ибн Аффон, Абдуллоҳ ибн Масъуд ва бошқа зотлар айтишардики, улар Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ўн оят таълим олсалар, ўша оятларни ва улар ўз ичига олган илм ва амални пухта ўрганмагунларича бошқасига ўтмас эканлар. Улар: «Биз Қуръонни, илм ва амални бирга ўрганганмиз», деб айтишарди». Инсоннинг саодатга эришуви ёки бадбахтликка юз тутиши тиловатнинг мана шу турига қараб бўлади. Аллоҳ таоло айтади: «Бас, сизларга Мен тарафдан ҳидоят келганида ким Менинг ҳидоятимга эргашса, йўлдан озмас ва бахтсиз бўлмас. Ким Менинг эслатмамдан юз ўгирса, бас, албатта унинг учун танг – бахтсиз ҳаёт бўлур ва Биз уни қиёмат кунида кўр ҳолда тирилтирурмиз. У: «Парвардигорим, нега мени кўр қилиб тирилтирдинг, ахир кўрар эдим-ку», деган эди, (Аллоҳ) айтди: «Шундай. Сенга Бизнинг оят-мўъжизаларимиз келганида уларни унутдинг. Бугун сен ҳам ана шундай «унутилурсан». Ҳаддан ошган ва Парвардигорининг оятларига иймон келтирмаган кимсаларни мана шундай жазолармиз. Охират азоби эса шак-шубҳасиз қаттиқроқ ва давомлироқдир» (Тоҳа: 123-127). Аллоҳ таоло ушбу ояти карималарда Ўзининг пайғамбарларига ваҳий қилган ҳидоятига ва улар ичида энг улуғи бўлган Қуръони азиймга эргашган кишиларнинг ажру савобларини ва ундан юз ўгирган кимсаларнинг жазоларини баён қилди. Унга эргашган кишиларнинг савоби – мукофоти шуки, улар йўлдан озмайдилар ва бахтсиз бўлмайдилар. Йўлдан озмаслик ва бахтсиз бўлмаслик дунёю охиратдаги комил ҳидоят ва саодатни ўз ичига олади. Ундан юз ўгирган ва унга амал қилишдан кибр қилган кимсаларнинг жазоси дунёю охиратдаги бахтсизлик ва залолатдир. Ундай кимса танг-бахтсиз ҳаёт кечиради, дунё ҳаётида давомий ғам-ташвиш ичида, осойишталик билмай, на саҳиҳ ақида ва на солиҳ амал билан ўтади: «Улар чорвалар кабидирлар, йўқ, улар (беақл, бефаҳмликда) чорвалардан ҳам баттардирлар. Ана ўшалар ғафлатда қолган кимсалардир» (Аъроф: 179). Қабрида ҳам танг-торликка дучор бўлади, қабри уни шундай қаттиқ қисадики, қовурғалари бир-бирига киришиб кетади. Охиратда эса кўзи кўр ҳолда тирилтирилади. «Уларни Қиёмат кунида юзтубан ҳолларида кўр, соқов, кар қилиб тирилтирурмиз. Уларнинг борар жойлари жаҳаннамдир. Ҳар қачон (жаҳаннам ўти) сусайса, Биз уларга оловни ловуллатиб юборурмиз» (Исро: 97). Улар дунёдалик пайтларида кўзлари ҳақни кўришдан кўр, қулоқлари ҳақни эшитишдан кар, тиллари ҳақни сўзлашдан соқов эди: «Улар: «Дилларимиз сен бизларни даъват қилаётган нарсадан пардаланган, қулоқларимизда эса оғирлик-карлик бордир ва сен билан бизларнинг ўртамизда бир тўсиқ бордир. Бас сен ҳам ўз амалингни қилавер, бизлар ҳам албатта ўз амалларимизни қилгувчидирмиз», дейишди» (Фуссилат: 5). Аллоҳ таоло охиратда ҳам уларни дунёда қандай бўлган бўлсалар ана шундай ҳолат билан жазолайди, Унинг шариатини қандай зое қилишган бўлса, уларни ҳам ўшандай зое қилади: У: «Парвардигорим, нега мени кўр қилиб тирилтирдинг, ахир кўрар эдим-ку», деган эди, (Аллоҳ) айтди: «Шундай. Сенга Бизнинг оят-мўъжизаларимиз келганида уларни унутдинг. Бугун сен ҳам ана шундай «унутилурсан» (Тоҳа: 125-126). «(Мана шу уларнинг қилмишларига) яраша жазодир!» (Набаъ: 26). «Ким яхшилик билан келса, бас унинг учун (қилган яхшилигидан) яхшироқ (мукофот бўлур). Ким ёмонлик билан келса, бас, ёмонликлар қилган кимсалар фақат ўзлари қилган ёмонликлари билангина жазоланадилар» (Қасас: 84). Имом Бухорий Самура ибн Жундаб розияллоҳу анҳудан ривоят қилади: «Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам намоз ўқиб бўлгач бизга юзланиб: «Бу кеча сизлардан ким туш кўрди?» деб савол берардилар. Бирор киши кўрган тушини хикоя қилса, «ма ша-аллоҳ» деб қўярдилар. Кунлардан бирида: «Сизлардан бирор киши туш кўрдими?» деб сўрадилар. Биз: Йўқ, дедик. Шунда Ўзлари шундай дедилар: «Мен ўтган кечада икки кишини тушимда кўрдим. Улар келиб қўлимдан олиб мени муқаддас ерга олиб чиқишди... Шунда чалқанчасига ётган бир кишининг ёнига етиб бордик. Яна бир киши унинг бошида (кафтни тўлдирадиган) бир тош билан унинг бошини уриб пачоқлаб турибди. Ҳар қачон уни урганда тош думалаб кетади. Бориб то тошни олиб келгунча, ётганнинг боши тузалиб яна ўз ҳолига қайтади. Урувчи тошни келтиргандан сўнг яна уради. «Бу ким?» деб сўрадим. Улар: «Юринг, кетамиз» дейишди. Охирида уларга айтдим: «Бу кечада мени айлантириб сайр қилдирдингиз. Энди кўрган нарсаларимнинг хабарини менга баён қилинг!» Улар: «Хўп», дейишди. «...Сиз кўрган боши пачоқланаётган киши шундай кимсаки, Аллоҳ унга Қуръонни таълим берган. У эса, кечқурунлари Қуръонни четга суриб ухлаган. Кундузи унга амал ҳам қилмаган. Қиёмат кунигача мана шундай азобланади... Мен Жибрил, бу эса Мийкоилдир...» дедилар». Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Ҳажжатул-вадоъда одамларга хутба қилиб дедилар: «Шайтон бу ерингизда (Макка, Мадинада) унинг ўзига сиғиниб ибодат қилишингиздан умидини узди. Аммо энди у сизлар тарафингиздан сизлар арзимас деб ўйлаб, эътибор бермайдиган ишларга ҳам рози бўлади, эҳтиёт бўлинглар! Мен сизларга маҳкам ушласангиз ҳаргиз адашмайдиган нарсани – Аллоҳнинг Китоби ва Расулининг Суннатини қолдирдим » (Ҳоким ривояти, исноди саҳиҳ). Абдуллоҳ ибн Амр розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Қуръон қиёмат куни инсон қиёфасида гавдаланади. Қуръонни ёдлаган, бироқ унинг буйруқларига хилоф қилган бир кишини олиб келинади. Шунда Қуръон унга қарши даъвогар бўлиб: «Эй Парвардигор, мени унга кўтартирдинг. У нақадар ёмон кўтарувчи бўлди, мен белгилаган ҳад-ҳудудларга тажовуз қилди, фарзларимни зое қилди, мен маъсият деган ишларни қилди, мен буюрган тоат-ибодатларни қилмади», дейди. Унга қарши ҳужжатлар олиб келаверади, ҳатто унга: «Бу одам сенинг ихтиёрингда», дейилади. Шундан сўнг унинг қўлидан ушлаб дўзахга томон олиб кетади ва уни юзи билан дўзахга қулатади» (Ибн Аби Шайба «Мусаннаф»да келтирган). Абу Молик ал-Ашъарий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Қуръон фойдангга ёки зарарингга ҳужжатдир» (Имом Муслим ривояти). Ибн Масъуд розияллоҳу анҳу айтадилар: «Қуръон шафоат қилувчидир ва унга шафоат қилишга изн берилгандир. Ким унинг ортидан юрса, у уни жаннатга етаклайди. Ким уни орқага қўйса, у уни дўзахга қараб ҳайдайди». Эй Қуръон унинг рақиби бўлган бечора! Ўз рақибингга айлантириб олган кишингдан қандай қилиб шафоат истайсан?! Қиёмат куни рақибларидан шафоат кутувчиларнинг ҳолига вой бўлсин! Эй Аллоҳнинг бандалари! Мана Аллоҳнинг Китоби, у олдингизда тиловат қилиниб, эшитилиб турибди. У шундай Қуръонки, агар бирон забардаст тоққа нозил қилинганда эди, сиз уни Аллоҳнинг қўрқувидан эгилиб ёрилиб кетганини кўрган бўлар эдингиз. Ана шундай Қуръонни эшитувчи қулоқлар, ундан ёшланувчи кўзлар, ундан қўрқувчи қалб қани?! Қуръоннинг буйруқларига бўйсуниш қаерларда қолди?! Шундай ҳолда яна ундан шафоат кутамиз?! Қалблар тақводан холи харобазорга айланган, уларни гуноҳлар зулмати қоплаб олган, на кўради, на эшитади! Қанчалаб марталар бизлар учун Қуръон оятлари тиловат қилинади, дилларимиз тош қотган, балки тошдан-да қаттиқ! Рамазон ойи неча марталаб келиб кетмоқда, аҳволимиз эса бахтсиз кимсаларнинг ҳолидан фарқсиз! Ёшларимиз ўйин-кулгидан, кексаларимиз ғийбат-шикоятдан бўшамайди! Аллоҳнинг жарчисини эшитганда унинг чорловига лаббай деб жавоб берган, Унинг оятлари тиловат қилинганда қалблари қўрқувдан титраган зотлардан нақадар узоқлашиб кетдик! Ибн Масъуд розияллоҳу анҳу айтадилар: «Қуръон ўқувчи киши тунлари одамлар ухлаганда (тиловати билан), кундузлари одамлар еб-ичган пайтларда (рўзаси билан), одамлар кулганларида йиғиси билан, одамлар қориштириб юборганда парҳези билан, одамлар гапга шўнғиганда сукути билан, одамлар кибр қилганда хушуъси билан, одамлар хурсанд бўлганда маҳзунлиги билан ажралиб туриши лозим». Эй нафсим! Солиҳ зотлар тақво билан нажот топдилар, ҳаққа етишдилар. Тун қоронғулигини тўшади, уларнинг нурлари юлдузларнинг нуридан-да чароғон. Тунлари зикр билан тараннум қилдилар, ҳаётларини шу билан обод қилдилар. Диллари зикрга фориғ бўлди, кўзёшлари терилган маржонларга ўхшайди. Саҳарлар уларнинг нурлари билан ёришди. Мағфират тортиқлари улар учун энг яхши қисмат бўлди. Улар рўзаларини лағв-беҳудаликдан асрадилар, тунлари зикрлар билан хушуъ қилдилар. Ҳолингга вой бўлсин эй нафс, қадамим тойилмасидан туриб манфаатли бўлган ишга кўзингни очсанг бўлмайдими?! Бепарволик билан, ҳавога эргашиб фурсатларни бой бердинг, энди қолганини бўлса ҳам қўлдан чиқарма, вақтни ғанимат бил! Азиз биродарлар! Имконият қўлдан кетмасидан туриб Қуръонни ёд олинг. Унинг ҳудудларини сусткашлик ва осийлик қилмасдан муҳофаза этинг. Билингки, у жазо кунининг Эгаси ҳузурида сизнинг фойдангиз ё зарарингизга гувоҳлик беради. Аллоҳнинг ушбу буюк неъматига шукр бажо келтириш уни ортга ташлаш билан бўлмайди! Аллоҳ ҳаром қилган нарсаларни риоя қилиш унинг ҳукмларини масхара қилиш билан бўлмайди! «У кунда бу золим қўлларини (бармоқларини тишлаб надоматлар қилиб) дер: «Э, қанийди мен ҳам пайғамбар билан бир йўлни тутганимда эди. Ўлим бўлсин менга, қанийди мен фалончини дўст тутмаганимда эди. Аниқки, менга эслатма — Қуръон келганидан сўнг, ўша (фалончи) мени йўлдан оздирди». (У кунда) шайтон (ҳаёти дунёда ўзига эргашган барча) инсонни ёрдамсиз қўйгувчидир. Пайғамбар айтди: «Эй Парвардигорим, дарҳақиқат менинг қавмим (Қурайш қабиласи) ушбу Қуръонни тарк қилиб (ундан юз ўгирдилар)». Биз (сиздан илгари ўтган) ҳар бир пайғамбар учун (ҳам) жиноятчи кимсалардан мана шундай душман(лар) қилганмиз. Парвардигорингизнинг Ўзи етарли етакчи ва ёрдамчидир» (Фурқон: 27-31). Эй Парвардигор! Китобингни ҳақиқий тиловат қилишимизга Ўзинг муваффақ этгин. Бизларни у сабабли нажот ва саодатга эришганлардан қилгин. Унинг лафзи ва маъноларини ўз ўрнига қўйишимизга, ҳад-ҳудудларини муҳофаза этишимизга, ҳурматини риоя қилишимизга муваффақ этгин. Бизларни илмда мустаҳкам бўлган, Қуръоннинг муҳкам ва муташобиҳ оятларига иймон келтирган, хабарларини тасдиқлайдиган, ҳукмларини ижро қиладиган кишилардан қилгин. Бизларни, ота-оналаримизни ва барча мусулмонларни Ўз раҳматинг билан мағфират айлагин, эй раҳмлиларнинг раҳмлироғи! Пайғамбаримизга, у зотнинг аҳли ва асҳобига Аллоҳнинг салавоту саломлари бўлсин. |
| ◄◄◄Бошига қайтиш |
|
