Ислом Нури

 

Китоблар

 

الرحيق المختوم بحث في السيرة النبوية على صاحبها أفضل الصلاة والسلام صفي الرحمن المباركفوري Ар-раҳиқ ал-махтум Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам сийратларига бағишланган асар Ислом Нури таржимаси

Мундарижа   Муқаддима Араб диёрлари ва қавмлари Араб диёрлари Араб қавмлари Арабларда ҳукм ва бошқарув сиёсати Яман шоҳлиги Ҳийра ҳокимлиги Шом подшоҳлиги Ҳижоз амирлиги Бошқа арабларнинг ҳукм юритиш тизими Сиёсий аҳвол Арабларнинг динлари Диний   аҳвол Жоҳилиятдаги араб жамиятининг кўринишлари Ижтимоий аҳвол  Иқтисодий аҳвол Ахлоқий ҳолат Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг насаблари ва оилалари Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг насаблари Пайғамбар хонадони Замзам қудуғининг қазилиши ва Фил воқеаси Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг оталари Абдуллоҳ ибн Абдулмуттолиб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам таваллудлари ва рисолатгача бўлган қирқ йил Таваллудлари Бану Саъдда   Кўксининг ёрилиши Мушфиқ она бағрига  Меҳрибон бобо қарамоғида Ғамхўр амаки хонадонида Хосиятли бола Роҳиб Баҳийро Ҳарбул Фижар Хайрли иттифоқ Оғир ҳаёт Ҳадича бинт Хувайлидга уйланишлари Каъбаниниг қайта қурилиши Рисолатдан аввалги умумий сийратлари Нубувват, рисолат ва даъват ҳаёти Макка даври Нубувват ва рисолат сояларида Ҳиро ғорида Жибрил ваҳий олиб тушди Ваҳийнинг тўхтаб қолиши  Жибрил иккинчи марта ваҳий олиб тушди Аллоҳ даъвати билан қоим бўлишга буйруқ ва унинг асослари Даъват даврлари ва уларнинг босқичлари Макка даври Даъват жиҳодининг биринчи босқичи Ваҳийнинг турлари Махфий даъватнинг уч йили Биринчилар  Намоз Иккинчи босқич Ошкора даъват Даъватни ошкор қилиш ҳақидаги биринчи илоҳий амр Яқин қариндош-уруғларни даъват қилиш  Сафо тоғида Ҳожиларни даъватга қулоқ солишдан тўсиш учун маслаҳат мажлиси  Қурайшнинг даъватга қарши қўллаган турли услублари Мўминларга қилинган зулмлар Мушрикларнинг Расулуллоҳга бўлган муносабатлари Қурайш вакиллари Абу Толиб ҳузурида Қурайш Абу Толибга пўписа қилади Қурайш яна Абу Толиб ҳузурида Росулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламга қарши тажовузлар Арқам ҳовлиси Ҳабашистонга қилинган биринчи ҳижрат Мушрикларнинг мусулмонлар билан бирга сажда қилишлари ва муҳожирларнинг қайтиши Ҳабашистонга қилинган иккинчи ҳижрат Қурайшнинг Ҳабашистон муҳожирларига қарши макр қилиши Азобни кучайтириш ва Расулуллоҳни йўқ қилишга уриниш Ҳамза ибн Абдул Муттолибнинг  Исломни қабул қилиши Умар ибн Хаттобнинг Исломга кириши Қурайш вакили Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳузурида Қурайш бошлиқлари Расулуллоҳ билан музокара олиб борадилар Абу Жаҳлнинг Расулуллоҳни ўлдиришга қасд қилиши Савдолашиш ва ён беришлар Қурайшнинг боши қотиб, ўйга толиши ва яҳудлар билан алоқа боғлаши Абу Толиб ва яқин қариндошларнинг муносабати Алоқаларнинг батамом узилиши Зулм ва зўравонлик битими Абу Толиб дарасида уч йил Аҳд-паймон битилган саҳифанинг йиртилиши Қурайшнинг Абу Толибга жўнатган охирги вакиллари Маҳзунлик йили Абу Толибнинг вафоти Хадича розияллоҳу анҳонинг вафоти Давомли дард-аламлар Савда розияллоҳу анҳога уйланишлари Сабр ва сабот омиллари Учинчи босқич Ислом даъвати макка  ташқарисида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Тоифда Исломни қабилалар ва шахсларга таклиф қилиш Исломга таклиф қилинган қабилалар Маккалик бўлмаган мўъминлар Ясриблик олти нафар солиҳ кишилар Мавзудан бироз четга чиқиш  Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг Оиша розияллоҳу анҳога уйланишлари Исро ва меърож Биринчи ақаба байъати Исломнинг Мадинадаги элчиси Орзу қилинган муваффақият  Иккинчи Ақаба байъати   Музокаранинг бошланиши ва Аббоснинг масъулиятнинг нақадар улканлигини тушунтириши Байъатнинг бандлари Байъат масъулияти нечоғли улканлигини яна бир бор таъкидлаш Байъатнинг ижро этилиши Ўн икки раҳбар Битимни фош қилган шайтон Ансорларнинг Қурайшга зарба беришга тайёрликлари Қурайш Ясриб раисларига ҳужжат тақдим этади Қурайшнинг хабарнинг тўғрилигини аниқлаши ва байъат берганларнинг ортидан қувиши Илк ҳижратлар Дорун-надвада (Қурайш парламентида) Парламентнинг Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламни ўлдириш ҳақидаги энг ёвуз қарорни қабул қилиши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳижрат қилишлари Қурайшнинг макри билан Аллоҳ субҳанаҳу ва таолонинг тадбири ўртасида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг уйлари қуршаб олиниши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ўз уйларини тарк этадилар Уйдан ғоргача Ғорда Мадинага йўл олишлари Йўл давомида содир бўлган баъзи-бир ҳодисалар Қубога тушиш Мадинага кириш Мадинадаги давр – даъват, жиҳод ва зафарлар даври Мадинадаги давр: даъват ва жиҳод босқичлари Биринчи босқич Мадина аҳолиси ва уларнинг ҳижрат давридаги ҳолатлари Янги жамият барпо қилиш Масжиди набавияни қуриш Мусулмонларнинг баъзиларини баъзиларига биродар тутинтиришлари Исломий иттифоқ битими Мазкур маънавий тадбирларнинг жамиятга таъсири Яҳудлар билан битим тузилиши Қонли кураш Қурайшнинг пўписа (провокация)лари ва Абдуллоҳ ибн Убай билан боғланишлари Ал-масжид ул-Ҳаромдан ман қилиш қарорининг эълон қилиниши Қурайш муҳожирларга таҳдид қилади Жангга изн берилиши Бадр жангидан олдин бўлиб ўтган ғазот ва сарийялар Сайфул-баҳр сарийяси Робиғ сарийяси Харрор сарийяси Абвоъ ёки Ваддон ғазоти Бувот ғазоти Сафавон ғазоти Зул-ушайра ғазоти Нахла сарийяси Катта Бадр жанги – Исломдаги дастлабки ҳал қилувчи жанг Жангнинг келиб чиқиш сабаби Ислом лашкарининг кучи ва лашкарбошилар тайинланиши Макканинг огоҳлантирилиши Макка аҳли урушга ҳозирланади Макка лашкарининг қуввати Бану Бакр қабиласи муаммо туғдиради Макка лашкари йўлга тушади Карвон қутулиб кетди Макка лашкарининг ортга қайтмоқчи бўлиши ва лашкар ичида бўлиниш содир бўлиши Ислом лашкарининг танглик ҳолатида тутган йўли (позицияси) Маслаҳатлашув мажлиси Ислом лашкари йўлда давом этади Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳолатни ўрганадилар Макка лашкари ҳақида муҳим маълумотларнинг қўлга киритилиши Ёмғир ёғиши Ислом лашкари муҳим стратегик нуқталарни эгаллайди Қўмондонлик қароргоҳи Қўшинни жангга ҳозирлашлари ва тунни ўтказишлари Макка қўшинининг жанг майдонидаги аҳволи, улар ичида келишмовчилик чиққанлиги Қўшинларнинг юзма-юз келиши Жангнинг бошланиши Мубораза – яккама-якка олишув Оммавий ҳужум Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Роббиларига ялиниб-ёлборадилар Фаришталарнинг тушиши Қарши ҳужум Иблис жанггоҳдан четланади Мушрикларнинг бутунлай тор-мор этилишлари Абу Жаҳлнинг бефойда уринишлари Абу Жаҳлнинг ўлдирилиши Мазкур жангда кўринган иймоннинг гўзал намуналари Бадр жангида ҳалок бўлганлар сони Макка мағлубият хабарини қаршилайди Мадинага ғалаба муждаси етиб келади Ислом лашкари Мадина сари йўл олади Муборакбод этувчи вакиллар Асирлар масаласи Қуръон мазкур жанг хусусида сўз юритади Бадр ва Уҳуд оралиғида бўлиб ўтган жанговор ҳаракатлар Кудрдаги Бану Сулайм ғазоти Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга суиқасд тайёрланиши Бану Қайнуқоъ ғазоти Яҳудларнинг фириб-найрангларидан бир шингил Бану Қайнуқоъ аҳдни бузади Бану Қайнуқоънинг қамал қилиниши, таслим бўлиши ва сургун қилиниши Савиқ ғазоти Зу Амр ғазоти Каъб ибн Ашрафнинг ўлдирилиши Буҳрон ғазоти Зайд ибн Ҳориса бошчилигидаги сарийя Уҳуд ғазоти Қурайшнинг интиқом жангига тайёрланиши Қурайш лашкарининг таркиби ва қўмондонлиги Макка қўшини йўлга тушади Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам душманнинг ҳаракат режасини ўрганадилар Мусулмонларнинг фавқулода ҳолатга тайёрланишлари Макка қўшини Мадинага яқинлашади Мудофаа режасини тузиб олиш учун маслаҳат кенгаши Ислом лашкарининг бўлинмаларга бўлиниши ва жанг майдонига чиқиб бориши Қўшинни кўздан кечиришлари Уҳуд билан Мадина ўрталиғида тунашлари Абдуллоҳ ибн Убай ва унинг шерикларининг исёни Қўшиннинг қолган қисми Уҳуд сари йўл олади Мудофаа режаси Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам қўшинни жасоратга чорлайдилар Макка қўшинининг жангга тайёргарлиги Қурайшнинг сиёсий найранглари Қурайш аёлларининг тарғибот-ташвиқот ҳаракатлари Жангнинг бошланиши Байроқ атрофида оғир жанг бўлиб ўтиши ва байроқдорларнинг қирилиб кетиши Урушнинг бошқа нуқталаридаги аҳвол Аллоҳнинг шери Ҳамза ибн Абдулмутталибнинг ўлдирилиши Устунликни тўла қўлга киритиш Аёл қучоғидан қиличлару қалқонлар бағрига Камончилар гуруҳининг жангга қўшган ҳиссалари Мушрикларга мағлубият келади Камончиларнинг қўпол хатоси Холид ибн Валид ислом лашкарини қуршаб олиш режасини амалга оширади Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг қуршовда ўзларини мардонавор тутишлари Мусулмонларнинг тумтарақай бўлиб кетишлари Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам атрофларида жангнинг шиддатли тус олиши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳаётларидаги энг оғир дамлар Мушриклар сиқувининг кучайиши Ноёб қаҳрамонлик намуналари Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ўлдирилганликлари ҳақида хабар тарқалиши ва бунинг жангга кўрсатган таъсири Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам жангни давом эттириб, аҳволни ўнглашга муваффақ бўладилар Убай ибн Халафнинг ўлдирилиши Талҳа Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламни кўтариб олади Мушриклар уюштирган охирги ҳужум Шаҳидларни таҳқирлаш Баҳодир мусулмонларнинг урушнинг сўнгги лаҳзаларигача жангга ҳозир туришлари Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дарага етиб олганларидан сўнг Абу Суфённинг жангдан сўнг айтган сўзлари ва унинг Умар билан сўзлашуви Бадрда учрашишга ваъдалашув Мушрикларнинг ҳаракат йўналишига ишонч ҳосил қилиш Ўлган ва яраланганларни сўраб-суриштириш Шаҳидларнинг дафн қилиниши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг Парвардигорга ҳамду сано айтиб, дуо қилганлари Мадинага қайтишлари Муҳаббат ва фидокорликнинг ноёб намуналари Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Мадинага кириб келадилар Ҳар икки томондан ўлганлар сони Мадинада фавқулода ҳолат Ҳамроул-асад ғазоти Қуръон жанг мавзуси атрофида сўз юритади Ушбу ғазот остидаги ҳикмат ва ғоялар Уҳуд  ва  Аҳзоб  ғазотлари  оралиғидаги  жанговор  ҳаракатлар Абу Салама сарийяси Абдуллоҳ ибн Унайснинг махсус топшириқ билан юборилиши Ражиъ воқеаси Биър Маъуна ҳодисаси Бану Назир ғазоти Нажд ғазоти Иккинчи Бадр ғазоти Дувматул Жандал ғазоти Аҳзоб (фирқалар) жанги Бану Қурайза ғазоти Ушбу ғазотдан кейин бўлиб ўтган жанговар ҳаракатлар Саллом ибн Абул Ҳуқайқнинг ўлдирилиши Муҳаммад ибн Маслама сарийяси Бану Лаҳён ғазоти Атрофга кетма-кет сарийялар юборилиши Бану  Мусталиқ  ёки  Мурайсиъ  ғазоти (5- ёки 6- ҳижрийнинг шаъбони) Мунофиқларнинг Бану Мусталиқ ғазотидан олдинги кирдикорлари Мунофиқларнинг Бану Мусталиқ ғазотидаги қилмишлари Мурайсиъ ғазотидан кейинги ҳарбий ҳаракатлар Ҳудайбия  умраси (6-ҳижрий зул-қаъда ойи) Ҳудайбия умрасининг сабаби Мусулмонларни сафарбар қилишлари Мусулмонлар Маккага қараб йўл оладилар Қурайшнинг мусулмонларни Байтуллоҳдан тўсишга уринишлари Қонли тўқнашувдан четланиш учун йўлни ўзгартиришлари Будайл Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам билан Қурайш ўртасида воситачилик қилади Қурайш элчилари У уларнинг қўлларини сизлардан тўсган Зотдир Усмон ибн Аффон Қурайшга элчи бўлиб боради Усмоннинг ўлдирилгани ҳақида хабар тарқаши ва Ризвон байъати Сулҳ битими ва унинг бандлари Абу Жандалнинг қайтариб берилиши Умра иҳромидан чиқиш учун жонлиқларнинг сўйилиши ва сочларнинг олиниши Муҳожир аёлларни қайтариб беришдан бош тортганликлари Ушбу битимдан келиб чиқувчи хулосалар Мусулмонларнинг ғам-ғуссага ботишлари ва Умарнинг Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам билан баҳслашуви Заиф-ночор кишилар муаммосининг ҳал бўлиши Қурайш баҳодирларидан бир нечасининг мусулмон бўлиши ИККИНЧИ БОСҚИЧ ЯНГИ ДАВР Подшоҳлар ва амирларга мактублар йўлланиши 1) Ҳабашистон подшоҳи Нажошийга мактуб 2) Миср подшоси Муқавқисга мактуб 3) Форс ҳукмдори Кисрога мактуб 4) Рум подшоси Қайсарга мактуб 5) Баҳрайн ҳокими Мунзир ибн Совийга мактуб 6) Ямома ҳокими Ҳавза ибн Алийга мактуб 7) Дамашқ ҳокими Ҳорис ибн Абу Шамир ал-Ғассонийга мактуб 8) Умон подшосига мактуб Ҳудайбия сулҳидан кейинги ҳарбий ҳаракатлар Ғоба ёки Зу-Қарад ғазоти Хайбар ва Водил-Қуро ғазотлари (7 ҳижрий, муҳаррам) Ғазотнинг сабаби Хайбарга юришнинг бошланиши Исломий қўшиннинг сони Мунофиқларнинг яҳудларни хабардан огоҳ қилишлари Хайбар сари Йўлда бўлиб ўтган айрим воқеалар Ислом қўшини Хайбар остонасида Хайбар қалъалари Ислом қўшини қароргоҳи Жангга тайёрланиш ва ғалаба башорати Жангнинг бошланиши ва Ноъим қалъасининг фатҳ қилиниши Соъб ибн Муоз қалъасининг забт этилиши Зубайр қалъасининг забт этилиши Убай қалъасининг забт этилиши Назор қалъасининг забт этилиши Хайбарнинг иккинчи қисмининг забт этилиши Музокара Абул Ҳуқайқнинг икки ўғли аҳдни бузганлик учун қатл этилишлари Ўлжалар тақсимоти Жаъфар ибн Аби Толиб ва ашъарийларнинг етиб келиши Софийяга уйланишлари Заҳарланган қўй гўшти воқеаси Хайбардаги жангларда ҳар икки тарафдан берилган қурбонлар сони Фадак Водил Қуро Таймоъ Мадинага қайтишлари Абон ибн Саид бошчилигидаги сарийя Еттинчи йилда бўлиб ўтган бошқа сарийя ва ғазотлар Зотур-риқоъ ғазоти Ушбу ғазотдан кейин юборилган сарийялар Қазо умраси Ушбу умрадан кейин юборилган сарийялар Муъта жанги Жангнинг сабаби Лашкарбошилар тайинлашлари ва уларга йўл-йўриқлар кўрсатишлари Қўшинни кузатиб қолишлари ва Абдуллоҳ ибн Равоҳанинг йиғлаши Қўшиннинг ҳаракат йўналиши ва унинг кутилмаган оғир вазиятга дуч келиши Маъондаги маслаҳат мажлиси Ислом қўшини душман томонга яқинлашади Жанг бошланиши ва қўмондонлар алмашиниши Байроқ Аллоҳнинг қиличларидан бир қиличга ўтди Жангнинг ниҳояси Икки томондан ўлдирилганлар сони Ушбу жангнинг таъсири Зотус-салосил жанги Хазирага юборилган Абу Қатода сарийяси Макканинг  фатҳ  этилиши Ушбу ғазотнинг сабаби Абу Суфён сулҳни янгилаш учун Мадинага отланади Ғазотга тайёргарлик кўриш ва буни махфий тутишга уриниш Ислом лашкари Макка сари йўл олади Ислом лашкари Марруз-Заҳронга тушади Абу Суфён Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳузурларида Ислом лашкари Марруз-Заҳронни тарк этиб, Маккага йўл олади Қурайш учун кутилмаган ҳол Ислом лашкари Зу-Тувода Ислом лашкари Маккага кириб келади Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Масжиди Ҳаромга кириб, уни бутлардан тозалайдилар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг Каъба ичида намоз ўқишлари, сўнг Қурайш олдида хутба қилишлари Бу кун сизлар айбланмайсиз Каъбанинг калити ўз эгаларига қайтарилади Билол Каъба устида азон айтади Фатҳ намози ёки шукр намози Бир неча ашаддий жиноятчини қатл қилишга буюришлари Сафвон ибн Умайя ва Фазола ибн Умайрнинг Исломни қабул қилишлари Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам фатҳнинг иккинчи кунида қилган хутбалари Ансорлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Маккада қолиб кетадилар деб хавотирга тушишлари Байъат олишлари Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг Маккада туришлари ва унда қилган ишлари Юборилган сарийялар У Ч И Н Ч И   Б О С Қ И Ч Ҳунайн ғазоти Душманнинг юриш бошлаши ва Автосга келиб тушиши Урушларда тажриба орттирган мўйсафид қўмондон фикрини хато санайди Душманнинг ислом лашкари ҳақида маълумот йиғишга уриниши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам душман кучини ўрганишга уринишлари Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Маккадан Ҳунайнга йўл оладилар Ислом лашкари кутилмаганда камончилар ҳужумига дуч келади Мусулмонларнинг ўзларини ўнглаб олишлари ва жангнинг шиддатли тус олиши Душманнинг шашти пасайиши ва бутунлай тор-мор бўлиши Душманни таъқиб қилиш ҳаракати Ўлжалар Тоиф ғазоти Жиъронада ўлжалар тақсимоти Ансорларнинг Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан хафа бўлишлари Ҳавозиндан вакиллар келиши Умра қилиб, Мадинага қайтишлари Макка фатҳидан қайтганларидан сўнг юборган сарийялари Закот йиғувчилар Сарийялар Табук ғазоти  (9-ҳижрийнинг ражаб ойи) Ғазотнинг сабаби Румликлар ва Ғассоннинг урушга тайёргарлиги ҳақидаги умумий хабарлар Рум ва Ғассоннинг тайёргарлиги ҳақида хос хабарлар Вазиятни яна-да оғирлаштирадиган ҳолат Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам йўлга чиқишга қатъий қарор қабул қиладилар Румликларга қарши урушга тайёргарлик эълон қилиниши Мусулмонлар жангга ҳозиргарлик кўришда мусобақалашадилар Ислом лашкари Табукка йўл олади Ислом қўшини Табукда Мадинага қайтишлари Ушбу ғазотдан қолиб кетганлар Ушбу ғазотнинг таъсири Ушбу ғазот мавзусида Қуръон оятлари нозил бўлиши Шу йили бўлиб ўтган баъзи муҳим воқеалар Абу Бакр розияллоҳу анҳу бошчилигида ҳаж ибодати адо этилиши Ғазотларга бир назар Одамлар Аллоҳнинг динига тўп-тўп бўлиб кириб келадилар Элчилар Даъватнинг муваффақияти ва таъсири Ҳажжатул Вадоъ Охирги марта сарийя юборишлари Покиза умрнинг сўнгги кунлари Рафиқи аъло сари Видолашувнинг илк белгилари Беморликларининг бошланиши Умрларининг сўнгги ҳафтаси Вафотларидан беш кун олдин Тўрт кун олдин Уч кун олдин Бир ё икки кун олдин Бир кун олдин Ҳаётларининг сўнгги куни Жон беришлари Саҳобаларнинг чуқур қайғу остида қолишлари Умарнинг муносабати Абу Бакрнинг муносабати Муборак жасадларининг тупроққа топширилиши Пайғамбар хонадони Кўринишлари ва хулқ-атворлари Ташқи кўринишларининг гўзаллиги Руҳий камолотлари ва олий ахлоқлари Фойдаланилган манбалар

Мундарижа

Тез ўтиб олиш Бош сахифа Куръон вохаси Зикр ва дуолар Маколалар Китоблар Мавъизалар Савол-жавоблар Жума насихатлари Болалар учун Мехмонлар китоби Бизга богланинг Мухтор сайтлар Хамкорликка даъват  ЮқоригаÎ