Ислом Нури
Араб тилини ўрганамиз
|
БОШЛАНҒИЧ САРФ ДАРСЛИГИ Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм К А Л И М А, В А З Н
v Ўзидан бирор маъно англатган сўзга араб тилида калима дейилади. Араб калималари уч қисмдан иборат: Исм: رَجُلٌ каби. Феъл: ضَرَبَ каби. Ҳарф: مِنْ ва عَنْ каби v Исм ўзи уч қисмдир: Сулосий (уч ҳарфли): زَيْدٌ каби. Рубоъий (тўрт ҳарфли): جَعْفَر каби. Хумосий (беш ҳарфли): سَفَرجَل каби. v Феъл икки қисмдир: Сулосий (уч ҳарфли): ضَرَبَ каби. Рубоъий (тўрт ҳарфли): دَحرَج каби. v Ҳарф икки қисм бўлиб, ҳарфи аслий (ўзак ҳарфи) ва ҳарфи зоида (қўшимча ҳарф)дан иборат. Араб тилида аслий ва зоида ҳарфлар орасини ажратиш учун махсус ўлчов - - вазн қабул қилинган. Араб калималарининг мезони ف ع ل (фо, айн, лом)дир. v Ҳарфи аслий деб вазнда ف ع ل нинг рўбарўсида бўлган ҳарфларга айтилади. Масалан: ضَرَبَ → فَعَلَ вазнида бўлиб, барча ҳарфлари аслийдир. Ҳарфи зоида ف ع ل нинг рўбарўсида бўлмаган ҳарфлардир. Масалан: اَكْرَمَ → اَفْعَلَ вазнида бўлиб, бундаги اَ ҳарфи зоидадир. v Ҳарфи аслий сулосийларда учта: ف ع ل (фо, айн, лом). рубоъийларда тўртта: ف ع ل ل (фо, айн ва иккита лом). хумосийларда бешта: ف ع ل ل ل (фо, айн ва учта лом). v Сулосий икки қисмдир: сулосий мужаррад ва сулосий мазид. Сулосий мужаррадда учта аслий ҳарф устига зоида ҳарф қўшилмаган бўлади. Масалан: ضرب → فعل вазнида. Сулосий мазидда учта аслий ҳарф устига зоида ҳарф қўшилган бўлади. Масалан: اَكْرَمَ → اَفْعَلَ вазнида. v Рубоъий ҳам икки қисмдир: рубоъий мужаррад ва рубоъий мазид. Рубоъий мужаррадда тўртта аслий ҳарф устига зоида ҳарф қўшилмаган бўлади. Масалан: دَحْرَجَ → فَعْلَلَ вазнида. v Рубоъий мазидда тўртта аслий ҳарф устига зоида ҳарф қўшилган бўлади. Масалан: تَدَحْرَجَ → تَفَعْلَلَ вазнида. v Хумосий ҳам икки қисмдир: хумосий мужаррад ва хумосий мазид. Хумосий мужаррадда бешта аслий ҳарф устига зоида ҳарф қўшилмаган бўлади. Масалан: جَحْمَرِشٌ → فَعْلَلِلٌ вазнида. Хумосий мазидда бешта аслий ҳарф устига зоида ҳарф қўшилган бўлади. Масалан: خَنْدَرِيسٌ → فَعْلَلِيلٌ вазнида. |
